تعیین سرب،کادمیوم،مس و روی در خاک و برخی گیاهان حاشیه جاده مطالعه موردی جاده ساری قائمشهر

تردد وسائل نقلیه باعث آلودگی خاک و گیاهان اطراف جاده به عناصر سنگین می شود. این مطالعه به منظور بررسی مقادیر عناصر سرب، کادمیوم، مس و روی در خاک و گیاهان حاشیه جاده ساری-قائمشهر که ناشی از تردد وسائل نقلیه می باشند، انجام شد. نمونه برداری از سه نوع خاک حاشیه جاده (خاک بستر علف هرز، خاک برنج و خاک مرکبات) و سه نوع گیاه ذکر شده انجام شد. نمونه برداری از خاک از فواصل 4، 8، 16، 32، 64 و 100 متری و از دو عمق 0-5 و 5-15 سانتی متری از سطح خاک و در دو جهت جاده انجام شد. نمونه برداری از گیاهان نیز در فواصل مورد نظر صورت گرفت. این مطالعه در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی و به صورت آزمایش فاکتوریل در 4 تکرار انجام شد. غلظت سرب در هر سه نوع خاک با افزایش فاصله از جاده کاهش یافت. سرب قابل جذب در خاک شمالی از 46/3 mg.kg-1 در فاصله 4 متری به 55/1 mg.kg-1 در فاصله 100 متری رسید. مقدار سرب در خاک تحت کشت علف هرز جنوبی بیشتر از خاک علف هرز شمالی بود. مقادیر سرب در خاک جنوبی برای فواصل ذکر شده به ترتیب 83/7 و 02/2 mg.kg-1 بود. غلظت سرب در لایه رویی خاک بیشتر از لایه زیرین بود. مقدار سرب کل در خاک تحت کشت برنج در فاصله 8 متری برای لایه رویی 03/39 و لایه زیرین 54/35 mg.kg-1 بود و این مقدار در فاصله 100 متری به ترتیب 02/35 و 63/34 mg.kg-1 رسید. تغییرات غلظت مس با افزایش فاصله از جاده به طور منظم تغییر نکرده است. غلظت عنصر روی نیز با افزایش فاصله از جاده کاهش یافت. در خاک تحت کشت علف هرز مقدار آن از 64/2 mg.kg-1 در فاصله 4 متری به 19/1 mg.kg-1 در 100 متری رسید. مقادیر روی نیز در لایه رویی خاک نسبت به لایه زیرین بیشتر است. نتایج حاصل از مطالعات گیاه نیز مشابه با نتایج خاک است. سرب در گیاه علف هرز با افزایش فاصله از جاده کاهش یافته است و مقدار آن در فاصله 100 متری نسبت به 4 متری 40% کاهش داشته است. مقدار سرب در گیاه شسته نشده بیشتر از شسته شده است به طوری که در فاصله مشترک (4 متری) غلظت سرب در گیاه شسته نشده 3 واحد بیشتر است. مس در گیاهان نیز با افزایش فاصله از جاده به طور منظم کاهش نیافت. عنصر روی با افزایش فاصله کاهش داشت و مقادیر آن در گیاه شسته نشده بیشتر بود. غلظت سرب در همه اندام های گیاه برنج با افزایش فاصله کاهش داشت . مقدار سرب در اندام هوایی گیاه بیشرین مقدار و در ریشه کمترین مقدار را داشت. مقادیر کادمیوم در فواصل مختلف در قسمت های مختلف برنج اختلاف معنی دار نداشت. بیشترین مقدار روی در ریشه برنج و در اولین فاصله با مقدار 53/71 mg.kg-1 مشاهده شد و این مقدار در فاصله 100 متری به 70/41 mg.kg-1 رسید. در برگ درخت مرکبات غلظت عناصر سرب، کادمیوم، مس و روی با افزایش فاصله کاهش یافت.